“Ахмет Байтұрсынұлы атындағы орта мектебі” КММ мектеп тәлімгерінің І тоқсанда атқарған жұмыстарының есебі

                                                           1-сынып оқушыларының мектепке бейімделуінің

АНЫҚТАМАСЫ

2024-2025оқу жылы 

Мектепке  келу- әр баланың  өміріндегі өтпелі  кезең. Оқудың басталуы оның  күнделікті тіршілігіне  өзгеріс  енгізеді. Мектепке дейінгі оқушыларға тән балалық, бейқамдық, ойынға берілу көптеген талаптар міндеттер және шектеулері бар өмірмен алмасады: енді бала әр күні мектепке баруы керек, жүйелі еңбек етуі, күн тәртібін орындауы, мектеп өмірінің ережелеріне бағынуы керек, мұғалімнің талаптарын орындау, сабақта мектеп бағдарламасы бекіткенмен шұғылдану, үй тапсырмаларын тиянақты орындау, оқу жұмысында  жақсы нәтижелерге қол жеткізу, т.б. 

         Осы 6-7 жас кезеңінде баланың психологиялық келбеті де жаңарады, жеке адамдық, танымдық және ақыл-ой мүмкіндіктері, көңіл-күй, қарым қатынас ортасы өзгереді. Бала өзінің жаңа жағдайын міндетті түрде сезініп, үлкен болғанына мақтанады, оған жаңа  жағдайы ұнайды. Осы кезде  ата-ана баланың сәтсіздіктеріне шыдамдылық, талпыныстарына қолдау көрсетуі қажет. 

Сонда да, мектептегі оқудың басталуы әр бала үшін өте  күшті стресс. 1-сынып оқушыларының мектепте болған бірінші аптасында ағзаның қарсы тұруы төмендейді, түс көру, тәбет бұзылады, температура көтерілуі мүмкін. Мектепке бейімделу кезеңі кейбіреулерінде бір ай, басқаларында бір тоқсан, үшіншілерінде бір оқу жылына созылуы мүмкін. Мұнда көп нәрсе баланың жеке адамдық ерекшеліктеріне байланысты.

Осындай жағдайларды ескере отырып, 1-сынып оқушыларының психологиялық  даму деңгейлерін, мектепке даярлығын  анықтауға арналған зерттеу жұмыстары  жүргізілді.

 1-сыныпта 22 оқушы . Сынып жетекшісі ЖакуповаМария Мурсахановна

Зерттеу жұмысының негізгі мақсаты: Баланың мектепке дайындығын, танымдық қабілеттерін, яғни есте сақтауын, ойлауын және зейінінің  даму барысын айқындау.

Осы  мақсатқа  жетуде алдымызға  төмендегідей   міндеттер  жүктелді:

1.Сыныппен  және    сынып жетекшіменәңгімелесу, сынып   туралы  толық   мәлімет  алу.

2.Әр баланың жеке  тұлғалық   қасиеттерін сынып жетекшісімен бірге талқылау және де сынып жетекшісінің  пікірімен салыстыру.

3.Баланың білімін көтеру мақсатында ата-ана мен сынып жетекшісінің   ынтымақтастығын нығайту.

Зерттеубарысында 1-сыныпоқушыларыныңдамудеңгейінеқарайтанымүрдістерініңқалыптасуыбарысындакездесетінкемшіліктердітүзетіп, қалпынакелтіругеарналғанпсихологиялықжаттығуларалынды.

Атапайтқанда, сыныпоқушыларыныңмектепкедайындығынтексерумақсатындақыркүйек, қазанайларындадиагностикалықжұмыстаржүргізілді. Диагностикажұмыстарымектептебалалардыжекетұлғалықоқытуғамүмкіндікбереді. Бұлтәсілдіңерекшелігі:

·Баланыңпсихологиялыққорғанусезімін, қуаныштысезінуменоныңдарадамуынқамтамасызету;

·Баланыңденсаулығынакеріәсерететінфакторлардыңалдын-алу;

·Баланыңмектепкежылдамқалыптасуынқамтамасызету,

·Баланыңжекесапалыққасиеттерініңбелсендідамудеңгейінанықтау.

Осы ерекшеліктердің орындалуы мақсатында баланың жеке даму деңгейін, оқуға психологиялық дайындығын анықтайтын мынадай әдістемелер алынды:

·Керн-Йерасектің 4 субтестен тұратын баланың мектепке дайындығын бағдарлау тесті;

· Баланың ерік саласының даму деңгейін анықтау. «Графикалық диктант» әдістемесі (Д.Б.Эльконин);

·Логикалық ойлауын зерттеу. «Не артық?» әдістемесі;

·Баланың қабылдау деңгейін анықтау. «Не жетпейді?» әдістемесі;

·Зейіннің ырықтылығын және кеңістікті қабылдауының қалыптасу деңгейін зерттеу. «Үйшік» әдістемесі;

·Оқушының өзін-өзі бағалауын анықтау. «Баспалдақ» әдістемесі;

·Мектеп мотивациясын анықтау үшін М.Р.Гинзбургтың «Оқу түрткісін зерттеу» әдәстемесі.

Осындай жағдайларды ескере отырып, 1-сынып оқушыларының психологиялық даму деңгейлерін анықтауға арналған зерттеу жұмыстары  жүргізілді. 

1сыныбы бойынша жүргізілген жұмыстың қорытындысы:

Сыныпта барлығы –22оқушы,   оның қызы – 12,   ұл –10Сыныптағы жағдай бірқалыпты. Яғни зерттеу  барысында сыныптағы оқушылардың  өзара қарым-қатынасы  жақсы. 

Керн-Йерасек тест жинағы 3 тапсырмадан тұрады.

1 тапсырмада «Графикалық  дағды» бұл   тапсырмада оқушының қол   маторикасының дұрыс қалыптасуын бақылау   мақсатында  алынады, 2 тапсырмада «Есеп және назар аудару» баланың зейінінің тұрақтылығын анықтау үшін, нүктелерді санап және ретімен  орналастыру тапсырылды, 3 тапсырма «Бейнені елестету» оқушының сурет  салу   дағдысын  және  ойлау қабілетің анықтау  мақсатында    ер адамның бейнесін салу тапсырылды. 

3 тапсырма бойынша жиынтық баға шығарылды.Сынып бойынша ортадан жоғары 12 оқушы-55%,орта10оқушы – 45%Мектептегі дайындық  деңгейі төмен балалар анықталған жоқ.  

«Графикалық диктант» әдістемесінің нәтижесі (Д.Б.Эльконин).

Кеңістіктегі бағдарларды зерттеуге арналған. Оның көмегімен ересек адамның нұсқауларын мұқият және нақты орындау, берілген сызық бағытын дұрыс жаңғырту және ересек адамның бағыты бойынша өз бетінше әрекет ету қабілеті анықталды.  Жалпы сынып оқушыларының кеңістікте бағдарлануы, мұғалімді мұқият, назар қойып тыңдауы, өз бетінше әрекет ете алу қабілеті  қалыптасуы орташа деңгейде.

Сынып  бойыншажоғары деңгейді - оқушы –0 оқушы 0%, ортадан жоғары – 12оқушы 55%, орташа – 8оқушы– 36 % көрсетті, төмен деңгейді 2 оқушы-9 % көрсетті.

  Логикалық ойлау әдістемесі. «Не артық?»

« Не артық?»  әдістемесі оқушылардың бейнелік ойлауын, талдау және жалпылау амалдарының орындау үрдісін зерттеу  мақсатында алынды,  1- сынып бойынша ортадан жоғары деңгейді – 10оқушы – 45 %, орта деңгейді –  12оқушы –55%, төмен деңгей көрсеткен  -1оқушы -5%. Жалпы сыныптағы оқушылардың бейнелік ойлауын, талдау және жалпылау амалдарының орындау үрдісінің деңгейі осы әдістеменің қорытындысына қарап орта деп айтса болады. 

Қабылдау деңгейін анықтау. «Не жетпейді?» әдістемесі

Оқушының қабылдау ерекшелігін анықтау  мақсатында « Не жетпейді ? » әдістемесі алынды, 1-сынып бойынша жоғары деңгейді - 10оқушы – 46%, жоғарыдан орта деңгейді – 11оқушы –50 % көрсетті. Төмен деңгей көрсеткен 1оқушы–4 % анықталды. Әдістеме нәтижесі бойынша оқушылардың қабылдау ерекшелігі орта деңгейде.  

                                                                     «Үйшік» әдістемесі

Оқушылар зейінінің ырықтылығын және кеңістікті қабылдауының қалыптасу деңгейін зерттеу мақсатында «Үйшік» әдістемесі алынды. Әдістеменің нәтижесі: 1   сыныпта  ортадан жоғары – 5оқушы – 23 %,  орта – 16оқушы – 73%,  төмен – 1оқушы – 4%  деңгейді көрсетті. 

                                                              «Баспалдақ» әдістемесі

Оқушының өзін-өзі бағалау деңгейін анықтаумақсатында «Баспалдақ» әдістемесі алынды, 1  сынып  бойынша ортадан жоғары деңгейді –15оқушы –68 %, орта деңгейді –7оқушы –32% көрсетті, төмен 0 оқушы- 0%.  

Мектеп мотивациясын анықтау.

Мектепке мотивация деңгейін анықтаумақсатында «М.Р.Гинзбургтың оқу түрткісін зерттеу» әдістемесі алынып, 1  сынып  бойынша жоғары деңгейді -12оқушы – 55 %, орта деңгейді – 10 оқушы – 45%, төмен деңгейді көрсеткен оқушы жоқ.  

                Қорытындылай келе,  1 сынып   жетекшісі  мен ата-аналар бірлесіп,  төмен ұпай алған оқушылармен  жекелей жұмыстар жүргізу, тілдерін дамыту, ақыл-ой қабілеттерін одан әрі дамытып, логикалық тапсырмалармен көбірек жұмыс жүргізуді   күшейту  қажеттігі жайлы психологиялық кеңес берілді. Сонымен қатар, оқушылардың зейінін дамыту үшін көптеген көрнекіліктермен сабақтар өткізу олардың қабылдауын және есте сақтауын арттыру туралы сынып жетекшілермен әңгіме, түсіндірме жұмыстары жүргізілді.

Ұсыныс: 

·Сынып жетекшісіне оқушыларға мейірімділік көрсетіп, қатандық танытпай, мадақтау мен жазалау әдістерін тиімді ұстанған жөн;

·Зейін үрдісін дамытатын ойын жаттығуларды сабақ үстінде пайдалану;

·Сабақта әр балаға жекелей тапсырмалар беріп, өзіңдік жұмыстарға тарту;

·Сыныптан тыс іс-шараларға белсене қатыстыру, өзіңдік ойын қалыптастыру;

·Сабақ барысында төмен көрсеткіш көрсеткен оқушылармен қосымша тапсырмалар беру арқылы дамыту жұмыстарын жүргізу;

·Оқушылардың кеңістік бағдары туралы түсініктерін дамыту, сабақ үстінде оқушының назарын мұғалімге, тапсырмаға бағытталуын қадағалау, нұсқауды оқушылардың дұрыс қабылдауын қадағалау. 

·Сыныпта оқушылармен топтық жаттығуларды, оқушылардың шығармашылық қабілетін арттыратын ойын – жаттығуларды өткізу.

2024оқу жылында 5 «А» сынып оқушыларының   жаңа ортада, «үлкендер ортасында» дамуы және орта буындағы тәртіп ережесіне жеңіл қалыптасуына бағыттау мақсатында психологиялық тренингтер өткізіліп, оқу мотивациясын тексеруге арналған сауалнама (Н.Г.Лусканов бойынша) алынды.

Сауалнама нәтижесі бойынша 10 сұрақтың жауаптары 0-ден 3 балға дейін бағаланады (теріс жауап – 0 балл, бейтарап – 1 балл, оң жауап – 3 балл). 30-25 балл жинаған оқушылар мектепке бейімделуінің жоғары деңгейін,                     20 – 24 балл ортаңғы норманы, 15 – 19 балл ішкі мотивацияны,                             10 – 14 балл және одан төменгі балл – мектепке деген теріс көзқарас, яғни мектеп дезадаптациясын көрсетеді.

Сауалнама бойынша төмендегі сұрақтар 5 сынып оқитын 14оқушыданалынды:

1.Саған мектеп ұнай ма немесе ұнамай ма?

2.Таңертең сен ұйқыдан тұрғанда мектепке қуанышпен барасың ба, әлде үйде қалғың келе ме?

3.Егер мұғалім мектепке ертең барлығыңның келуің шарт емес, келгісі келген оқушылар ғана келсін десе, сен сабаққа келесің бе, әлде үйде қаласың ба?

4.Кейбір сабақтың болмай қалуы саған ұнай ма?

5.Саған үй тапсырмасын бермегенін қалайсың ба?

6.Сен сабақта үзілістің көп болғанын қалайсың ба?

7.Сен ата-анаңа мектеп жайында жиі айтасың ба?

8.Саған мұғалімнің қатал болғаны ұнай ма?

9.Сенің сыныпта достарың көп пе?

10.Сыныптастарың саған ұнай ма?

Оқу мотивациясының динамикасын бағалау үшін сауалнамада сұрақтар қайталанып келеді. Оқу мотивация деңгейінің төмендеуі баланың мектеп дезадаптациясының көрсеткішін, ал оның жоғарылауы – оқудағы және дамудағы оң динамикасын білдіреді.

Жүргізілген зерттеулер оқушының мектепке бейімделуінің үш деңгейін көрсетті:

Жоғары деңгей көрсеткен9оқушы, яғни 64 % оқушының мектепке қатынасы оң; берілген талаптарды адекватты қабылдайды, оқу материалдарын оңай меңгереді, мәліметтерді толық игерген, мұғалімнің айтқандарын мұқият тыңдайды, тапсырмаларды сыртқы бақылаусыз-ақ орындайды, өзіндік жұмысқа, барлық пәндерге қызығушылықпен қарайды, тапсырмаларды мұқият орындайды, сыныпта жоғары мәртебеге ие.

Ортаңғы деңгей көрсеткен5 оқушы 36 % оқушының мектепке қатынасы оң; оқу материалдарын түсінеді, бағдарламаның негізгілерін меңгереді, тапсырмаларды өзбетінше орындайды, оларды орындауда мұқият, бірақ бақылауды талап етеді, сабаққа қызығушылықпен дайындалады, сыныптағы көп оқушылармен достық қарым-қатынас жасайды.

Төменгі деңгей  көрсеткен оқушы жоқ.

Сауалнама нәтижесі бойынша тренинг-жаттығулар жүргізілді.

Орта буынға бейімделуінің жеңіл  үлкен өмірге өтіп, балалықпен қоштасады.Орта мектепте оқыту түбегейлі өзгеріске ұшырайды: балалар негізгі мұғалімнен сынып жетекші немесе таныс емес пән мұғалімдері жүйесіне, жиі кабинеттік жүйеге, жаңа пәндерге, қосымша жүктемелерге ауысады. Алайда барлығына үйрену керек! Осының барлығы оқушыдан өзін-өзі басқаруды, көңіл бөлуді талап етеді. 5-сынып оқушыларына психологиялық қолдауды талап етеді, себебі ол балалық пен жасөспірім кезеңінің қажетті көпірі. Бала бойындағы үрейді игерту, өзіне деген сенімділікті арттыру, өз уақытын тиімді пайдалануға көмек көрсету, баланың 5-сыныпқа үйренісуі бойынша топтық және жеке жұмыстар жоспарланып, өткізілді.Бесінші сыныпқа  «Қорқынышты қалай жеңуге болады» тренингі, «Менің ерекшелігім» оқушының өзіндік ой- пікірі, қарым- қатынасты нығайтуға арналған тренинг- жаттығулар жеке тұлғаның жаңа ортада, «үлкендер ортасында» дамуы және орта буындағы тәртіп ережесіне жеңіл қалыптасуына бағытталған жаттығу- тренингтер өткізілді.

Педагог- психолог                  Н.Б.Тауетова

Мақсаты: 2024-25 оқу жылына қыздаржиналыс өткізіп, жылдық жоспармен таныстыру. 

Күн тәртібінде:
               1. Қыздар кеңесінің құрамын сайлау.

2. «Ерте жүктіліктің алдын алу» сауалнама

3.«Қыз тәрбиесі– ұлт тәрбиесі» 

4.Тазалық гигенасы 

Қыздарды сырттай бақылау, түнгі рейд ұйымдастыру.

Ерте жүктіліктің алдын алу.
Мақсаты : Жас жеткіншектер арасындағы ерте жүктіліктің алдын алу. Форма: әңгіме, сұхбат Қатысқандар: 8-9-10-11 сынып қыздары Күні: 13.11.2024ж Жиналыста дәріс оқығандар: 1. Мектеп  медбикесі - Мункенова А.К

2.Мектеп психологы – Тауетова Н.Б

3.Қыздар ұйымының жетекшісі Ибраева А.С

1.Ерте жүктіліктен қалай сақтануға болады? Ерте жүктілік немен қауіпті? Мектеп  медбикесі -Мункенова А.Ксөйледі. Медицинада 18 жасқа дейін болған жүктілік ерте жүктілік деп саналады. Жүктілік кезінде ағза күшейген тәртіпте жұмыс істейді – жүрек-қан тамыры, эндокриндік жүйе және ішкі органдарға үлкен жүктеме артылады. Бұның қиындығы жасөспірімнің гормондық қайта құрылуы жүктілік қайта құрылуға жүктелгені. Жасаналарда көбінесе плацентарлық тапшылық, анемия, токсикоздар болады. Қыз балалардың ағзасы осындай жүктемелерге әзір емес! Ерте жүктіліктің негізгі проблемасы бұл жыныстық тәрбие туралы білімінің жеткіліксіз болуы, не болмаса тәрбиенің мүлдем жоқтығы. Жиналыста қыз балалардың жеке гигиенасы, достармен және құрбылармен күнделікті қарым – қатынаста жаман әдеттерден аулақ болу қағидалары туралы айтылды. 

4.2. Ерте жүктілік деген не? Мектеп психологы– Тауетова Н.Б сөз сөйледі. Ерте жүктілік деп 13-19 жаста болатын жүктілікті айтады. Осы уақытта қыз балаларда өтпелі жас кезеңі басталып, гормондық қайта құрылу жүреді. Көптеген отбасыларда бұл тақырыпқа әңгіме қозғалмай, жабық күйде қалады. Бірақ бұл дұрыс емес. Негізінен,жоспарланбаған жүктіліктің 90% отбасындағы тәрбиеге және қарым-қатынасқа байланысты келеді. Яғни ана мен қыз баланың өзара қатынасы бұзылса, қыз бала«әдейі» бәрін кері істейді. Ерте жүктіліктің қандай профилактикасы бар? Проблемамен күресудің ең үздік тәсілі – проблемадан сақтану. Психологиялық кеңестермен бөлісті.
Қыздар ұйымының жетекшісі А.С.Ибраева «Қызға қырық үйден тыю» тақырыбында баяндама оқыды.
Әңгіме барысында қыздар өздерінің ойларындағы сұрақтарын қойып, сұрақ-жауап, пікір алмасуға ұласты. Қыздармен әңгіме өз деңгейінде өтіп, қыздар өздеріне қажетті мағлұматтар алды.
Шешім : Болашақта қыздармен әңгіме, жеке кеңес, жиналыстар өткізілу жалғастырылсын

Мектеп тәлімгері:                                  Ибраева А.С

Педагог-психолог:                                  Тауетова Н.Б

Мектеп медбикесі:                                  Мункенова А.К